Uniwersytet Morski w Gdyni UMG

Kpt. ż.w. Stanisław Kosko 

Dyrektor Państwowej Szkoły Morskiej w Gdyni 
w latach 1937 - 1939

Pierwsze lata życia

Absolwent Szkoły Morskiej w Tczewie z 1923 r., publicysta morski, urodził się w 13 listo­pada 1898 r. w Wojciechowicach niedaleko Ostrołęki. Do 1915 r. był uczniem gimnazjum klasycz­nego w Pułtusku, gdzie, pomimo młodego wieku, zaangażował się w działalność niepodległościową, m.in. organizując tajne stowarzyszenia czy dru­żyny harcerskie. Był również członkiem Polskiego Towarzystwa Gimnastycznego „Sokół”.

Okres I wojny światowej

Podczas I wojny światowej, w 1915 r., został ewaku­owany do Czernihowa na Ukrainie i w tamtejszym gimnazjum kontynuował harcerską działalność. Od 1916 r. uczył się w gimnazjum męskim w Kijowie. W 1918 r. ukończył dodatkowo kurs dla instruktorów harcerstwa.

Okres powojenny

Po zdaniu matury w 1919 r. rozpoczął studia w Instytucie Politechnicznym w Kijowie, ale przerwał je – wstąpił do Polskiej Organizacji Wojskowej. Brał udział w wojnie polsko- bolszewickiej. Wróciwszy z Ukrainy razem z polskimi oddziałami, Stanisław Kosko zgłosił się do Marynarki Wojennej i otrzymał przydział do 3. Kompanii jako podoficer II klasy.

Po pobycie w Toruniu wyjechał do Warszawy, krótko pracował w Departamencie Spraw Morskich. W latach 1927-1928 studiował też w warszawskiej Szkole Nauk Politycznych.

„Ojciec” w rejsie do Brazylii

W latach 1920-1923 był wyróżniającym się uczniem Wydziału Nawigacyjnego Szkoły Morskiej w Tczewie. Uczestniczył w rejsie „Lwowa” do Brazylii, kiedy po raz pierwszy w historii PMH przekroczony został rów­nik. Na chrzcie równikowym otrzymał przydomek „Ojciec”, na co wpływ miało jego życzliwe podejście do kolegów. W 1924 r. zatrudniony został na „Lwowie” w charakterze oficera nawigacyjnego – wychowawcy.

Oficer wachtowy w rejsie dookoła świata na Darze Pomorza

W 1925 r. przeszedł do Ministerstwa Przemysłu i Handlu – w Departamencie Spraw Morskich przez lata, jako ceniony pracownik, awansował od sta­nowiska pracownika kontraktowego aż do radcy w Wydziale Żeglugowym, z którego zrezygnował w 1934 r., by uczestniczyć w rejsie dookoła świata na „Darze Pomorza”, jako oficer wachtowy, pod dowódz­twem kpt. ż.w. Konstantego Maciejewicza. Dodatkowo w podróży tej Stanisław Kosko, władający biegle kil­koma językami, pełnił funkcję rzecznika prasowego.

W październiku 1935 r. ożenił się z lekarką Jadwigą Titz – późniejszą, znaną w Trójmieście, specjalistką z dzie­dziny reumatologii, szanowaną działaczką społeczną, dyrektorką Szpitala Reumatologicznego w Sopocie oraz organizatorką i prezes Spółdzielni Mieszkaniowej „Za Falochronem”.

Tytuł kapitana żeglugi wielkiej

21 października 1935 r. Stanisław Kosko otrzymał dyplom kapitana żeglugi wielkiej. W 1936 r. został mianowany przez ministra przemysłu i handlu inspek­torem Państwowej Szkoły Morskiej w Gdyni, a rok później – jej dyrektorem.

Za jego kadencji, w 1938 r., powstał nowy Wydział – Transportu i Administracji Morskiej; zapoczątkowano szkolenia jungów na szkolnej fregacie, pod nadzorem Konstantego Maciejewicza.

W PSM otwarto też pływalnię. Duży nacisk kładziono na to, by słuchacze wykazywali się dobrą kondy­cją i sprawnością fizyczną. Organizowane były m.in. zawody piłkarskie i wioślarskie. „Dar Pomorza” brał udział (w czerwcu 1938 r.) w uroczystych obcho­dach 80. rocznicy urodzin króla Szwecji Gustawa V. Stanisław Kosko uczestniczył w tym rejsie jako dyrek­tor i równocześnie jako współpracownik miesięcznika „Morze”.

W przededniu II wojny światowej

 W sierpniu 1939 r. Stanisław Kosko, w porozumieniu z Ministerstwem Przemysłu i Handlu, podjął decyzję o skierowaniu „Daru Pomorza” do portu szwedzkiego na wypadek wojny.

Pod koniec sierpnia promowano ostatnich już absol­wentów. Sztandar PSM przekazano do ewakuacji. Słuchaczy, mających praktykę w Gdyni, urlopowano lub skierowano do jednostek wojskowych. 25 sierp­nia Stanisław Kosko otrzymał kartę mobilizacyjną jako porucznik Marynarki Wojennej – trzy dni póź­niej, po przekazaniu obowiązków swemu zastępcy – Konstantemu Maciejewiczowi, objął dowodzenie statkiem żeglugi przybrzeżnej „Żeglugi Polskiej” S.A. – s.s. „Gdynia” przejętym przez Marynarkę Wojenną, który został bazą dla oddziału kutrów.

Ranny w bombardowaniu ORP „Gdynia”

Dnia 2 września, zakotwiczony w Zatoce Puckiej, ORP „Gdynia” został zbombardowany i zatonął. Kilkudziesięciu marynarzy zginęło, a Stanisław Kosko został ranny. Obrażenia okazały się śmiertelne – 8 września zmarł w gdyńskim szpitalu. Pochowany został na Cmentarzu Witomińskim, w obecności nie­wielkiej grupy wykładowców, personelu i uczniów Szkoły.

Odznaczenia i zasługi

Stanisław Kosko był autorem licznych publikacji na łamach „Morza” i „Polski Gospodarczej”. Wyprawę „Daru Pomorza” dookoła świata opisał, w wyda­nej w 1936 r., nakładem wydawnictwa Ligi Morskiej i Kolonialnej, książce Przez trzy oceany. Uhonorowano go za nią Srebrnym Wawrzynem Akademickim Polskiej Akademii Literatury. Decyzją Ministerstwa Wyznań i Oświecenia Publicznego książka znaleźć się miała w bibliotekach szkół średnich.

Był też delegatem przy Odwoławczej Izbie Morskiej w Gdyni. Z zaangażowaniem działał w wielu orga­nizacjach – był członkiem-założycielem Związku Oficerów Marynarki Handlowej, członkiem Ligi Morskiej i Kolonialnej, Stowarzyszenia Dziennikarzy i Publicystów Gospodarczych, Towarzystwa Literatów i Dziennikarzy Polskich, współzałożycielem Towarzystwa Przyjaciół Nauk w Gdyni.

Odznaczony był m.in. Medalem Dziesięciolecia Odzyskanej Niepodległości, Medalem „Polska Swemu Obrońcy”, Krzyżem Niepodległości, Srebrnym Krzyżem Zasługi czy Brązowym Medalem „Za Długoletnią Służbę”. W 1932 r. otrzymał Medal „Za Wojnę 1918-1921”.

M.S. „Kapitan Kosko”

W 1957 r. wdowa po kapitanie Kosko dokonała aktu chrztu statku m.s. „Kapitan Kosko”, drobnicowca – dziesięciotysięcznika PLO. Imieniem Stanisława Koski nazwano też ulicę i Szkołę Podstawową nr 35 na Witominie. Po śmierci dr Jadwigi Titz-Kosko (w 1989 r.) prochy kapitana zostały ekshumowane i małżon­ków (z inicjatywy ówczesnego zarządu Spółdzielni Mieszkaniowej „Za Falachronem”) pochowano razem na Cmentarzu Witomińskim.