Uniwersytet Morski w Gdyni UMG

Kpt. ż.w. Karol Olgierd Borchardt 

Dyrektor Gimnazjum i Liceum Morskiego w Landywood-Lilford
w latach: 1945 - 1946

Od Moskwy przez Paryż do Wilna

Urodził się 25 marca 1905 r. w Moskwie. Rok później matka wyjechała z nim do Paryża. Gdy zbliżał się czas posłania syna do szkoły, w trosce o wychowanie go w duchu patriotycznym, w 1912 r. podjęła decyzję o powrocie do Polski, do Wilna. Tam uczęszczał najpierw do gimnazjum rosyj­skiego, następnie do Gimnazjum Stowarzyszenia Nauczycielstwa Polskiego.

W czasie wojny polsko-bolszewickiej Borchardt, jako harcerz i ochotnik, uczestniczył w obronie Wilna. Maturę w roku 1924 zdał w Państwowym Gimnazjum im. Adama Mickiewicza, gdzie jednym z pedagogów, którzy wywarli wpływ na jego późniejsze postępowa­nie wobec własnych uczniów, był dyrektor Bronisław Zapaśnik, który nie karał młodzieży za przewinienia. Podobną metodę zastosował Borchardt, np. w szkole w Landywood-Lilford, wobec wychowanków niejed­nokrotnie mających za sobą ciężkie przeżycia.

Dwa podejścia do Szkoły Morskiej w Tczewie

Początkowo zamierzał studiować we francuskiej szkole morskiej, ale do zmiany decyzji przyczyniło się spotkanie ze znajomymi jego ojczyma – z inż. Witoldem Komockim i jego żoną. Do Szkoły Morskiej w Tczewie w 1924 r. jednak nie został przyjęty z powo­dów zdrowotnych. Rozpoczął więc studia na Wydziale Prawa wileńskiego Uniwersytetu Stefana Batorego, które po roku przerwał, by zgodnie ze swoimi marze­niami o morzu podjąć kolejną próbę dostania się do tczewskiej Szkoły. Tym razem komisja lekarska nie stwierdziła uszczerbku na zdrowiu.

W latach 1925-1928 był uczniem Wydziału Nawigacyjnego. Szkolne praktyki odbywał na „Lwowie”, pod dowództwem kapitana Mamerta Stankiewicza.

Następnie został powołany na Kurs Oficerów Rezerwy przy Szkole Podchorążych Marynarki Wojennej w Toruniu, ale zwolniono go wkrótce z powodu doznanej wcześniej na wojnie, a odnowionej, kontuzji.

Marynarz Borchardt

W latach 1929-1931 Karol Olgierd Borchardt pływał jako starszy marynarz na s.s. „Rewa”, a w latach 1931- 1935 jako oficer pokładowy na transatlantykach: s.s. „Pułaski”, s.s. „Polonia” i m.s. „Piłsudski”.

W 1936 r. uzyskał dyplom kapitana żeglugi wielkiej. Zamustrował na s.s. „Kościuszko”, kursującym na linii południowoamerykańskiej, pod dowództwem kapi­tana Edwarda Pacewicza. Od 1938 r. był starszym oficerem na „Darze Pomorza” – na nim odbył m.in. rejs „śladami kapitana Blooda” na Morze Karaibskie.

II Wojna Światowa

Po wybuchu II wojny światowej ze Szwecji, gdzie pozo­stał „Dar Pomorza”, dotarł do Szkocji na statku „Robur IV”. W październiku 1939 r. zaokrętował, jako I ofi­cer, na „Piłsudskiego”, dowodzonego przez kapitana Mamerta Stankiewicza. Miesiąc później, 26 listopada, statek został storpedowany (lub trafił na minę), ranny Borchardt trafił do szpitala.

W maju 1940 r., jako I oficer na m.s. „Chrobry”, dowo­dzonym przez kpt. ż.w. Zygmunta Deyczakowskiego, przeżył zbombardowanie statku. Ranny, wyróżnił się bohaterską postawą w czasie ratowania załogi i transportowanych na statku oddziałów – w 1942 r. otrzymał za swą postawę Krzyż Walecznych. Potem przebywał w szkockich szpitalach, w trakcie rekonwa­lescencji pisał i malował.

Stan zdrowia uniemożliwił mu dalszą czynną służbę na morzu, zajął się więc organizacją polskiego szkol­nictwa morskiego na terenie Wielkiej Brytanii. Był m.in. instruktorem i wykładowcą na kursach ofi­cerskich, wykładowcą na kursach kapitańskich czy kierownikiem kursów dla szyprów okrętowych I i II klasy. Zajmował się także organizacją Gimnazjum i Liceum Morskiego w Landywood-Lilford. Kształciła się w nich młodzież z polskich obozów uchodźców, np. z Palestyny, Indii, Egiptu czy Kenii. Przez ponad rok był dyrektorem Gimnazjum Morskiego.

Po wojnie przez kilka lat przebywał w Wielkiej Brytanii. Początkowo otrzymywał zasiłek, ale w 1948 r. zaczął pracę jako II oficer dla angielskiego armatora Lamport & Holt Line.

Powrót do Polski

W październiku 1949 r., pełniąc funkcję I oficera na m.s. „Batory”, powrócił do kraju. Na tę decyzję miała wpływ niepokojąca wiadomość o stanie zdrowia matki. W ówczesnej sytuacji politycznej nie mógł dostać stałej pracy, a do 1956 r. nie miał prawa pływania. Czasowo zatrudniany był jako wykładowca na kur­sach. Dzięki pomocy kapitanów: Tadeusza Meissnera, Stefana Gorazdowskiego i Józefa Bąbczyńskiego został w końcu zatrudniony w Państwowym Centrum Wychowania Morskiego w Gdyni, wykładał rów­nież w PSM w Gdyni. Gdy PCWM zlikwidowano w 1951 r., wykładał m.in. nawigację i astronawiga­cję w Technikum Rybołówstwa Morskiego, od 1954 r. w Szkole Rybołówstwa Morskiego, a do 1968 r. w Państwowej Szkole Rybołówstwa Morskiego.

Gdy połączono PSRM i PSM, pracował na Wydziale Nawigacyjnym PSM. W 1970 r. przeszedł na emeryturę, ale w niepełnym wymiarze godzin wykładał w WSM w Gdyni do 1974 r. Podczas wakacji był kapitanem statków, zbudowanych w Stoczni Gdyńskiej, podczas ich prób technicznych.

Wszechstronność Karola Olgierda Borchardta

W życiu zawodowym pełnił wiele różnych funkcji, m.in. był delegatem Ministerstwa Żeglugi w Izbie Morskiej w Gdyni, konsultantem Polskiej Akademii Nauk ds. oceanografii, uczestniczył w pracach komisji normali­zacyjno-językowej, opracowywał programy nauczania dla szkół morskich. Był również konsultantem i recen­zentem podręczników oraz autorem podręcznika Astronawigacja.

Kapitan Karol Olgierd Borchardt był osobą o wszech­stronnych zainteresowaniach i talentach: pisał, rysował, malował, rzeźbił. Początkowo jego opowiadania poja­wiały się na łamach prasy, np. „Morza”. W 1960 r. ukazał się drukiem zbiór opowiadań Znaczy kapitan, który otrzymał liczne nagrody, zaś trzy lata później – Krążownik spod Somosierry.

Krótko przed śmiercią kapitana Borchardta wydano ­Szamana morskiego. Zamierzał również opublikować tom Trzecia flota, poświęcony szkole rybołówstwa morskiego, ale te plany przerwała śmierć. O lite­racką spuściznę Borchardta zadbała redaktor Ewa Ostrowska. Opowiadania zawarte w tomach Pod czerwoną różą i Kolebka nawigatorów ukazały się po śmierci pisarza.

Odznaczenia Karola Olgierda Borchardta

Odznaczony był m.in. Krzyżem Walecznych (dwu­krotnie), Medalem „Za Zasługi dla Obronności Kraju”, Orderem Sztandaru Pracy I klasy, Medalem Komisji Edukacji Narodowej.

Zmarł 20 maja 1986 r., pochowany został na Cmentarzu Witomińskim. Jego imię nadano szkunerowi s.t.s. „Kapitan Borchardt”, kilku szkołom podstawowym w Gdyni, Gdańsku, Strzebielinie, Rumi oraz gdyńskiej i tczewskiej ulicy. Nosi je także biblioteka Uniwersytetu Morskiego w Gdyni.