Wystąpienie JM Rektora UMG
Przemówienie JM Rektora UMG prof. dr. hab. inż. kpt. ż.w. Adama Weintrita
podczas uroczystości pośmiertnego mianowania na stopień wiceadmirała Adama Mohuczego
dnia 7 marca 2022 roku
„Adam Mohuczy - Dyrektor Państwowej Szkoły Morskiej - wychowawca kadr morskich”
Szanowni Państwo,
Dzisiejsza uroczystość jest dla mnie i dla całej społeczności Uniwersytetu Morskiego w Gdyni szczególnym powodem do dumy i satysfakcji. Oto pierwszy dyrektor Szkoły Morskiej, która w 1930 roku rozpoczęła swoją misję w rozwijającej się Gdyni, otrzymuje pośmiertnie – w dniu swoich urodzin (ur. 7 marca 1891 roku - 131 lat temu) - awans na stopień wiceadmirała za swoją nienaganną i pełną poświęcenia służbę Polsce.
Dołączając się do gratulacji i słów podziękowania za postanowienie Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 11 marca 2019 roku, czyli sprzed trzech lat, chciałbym podkreślić zasługi Adama Mohuczego jako wychowawcy kadr morskich i jako doskonałego organizatora i dyrektora Szkoły.
Przełom roku 1929 i 1930 był dla Szkoły Morskiej w Tczewie - kolebce dzisiejszego Uniwersytetu Morskiego w Gdyni - początkiem nowego etapu. Szkoła bowiem znalazła swoje nowe miejsce w budowanym w szybkim tempie, nowoczesnym i wygodnym gmachu przy szosie Gdańskiej w Gdyni. Pierwszy dyrektor Tczewskiej Szkoły Morskiej inż. Antoni Garnuszewski został na własną prośbę przeniesiony na stanowisko naczelnika Wydziału Technicznego Urzędu Morskiego w Gdyni. Nowym dyrektorem został kmdr Adam Mohuczy, a dotychczasowy status Szkoły Morskiej podniósł swoją rangę do Państwowej Szkoły Morskiej.
To właśnie nowy dyrektor kmdr Adam Mohuczy nadzorował przeniesienie Szkoły z Tczewa do Gdyni. Był doświadczonym oficerem Marynarki Wojennej, wcześniej pełnił funkcję komendanta działającej w Toruniu Oficerskiej Szkoły Marynarki Wojennej, miał doświadczenie w zarządzaniu szkołą mundurową.
Wprowadził nowe zasady dotyczące umundurowania, ustalił nowe zasady finansowania, a przede wszystkim zadbał o stworzenie zaplecza naukowo-dydaktycznego z prawdziwego zdarzenia. Funkcjonowanie Szkoły w nowym obiekcie w Gdyni pod kierownictwem dyrektora Adama Mohuczego stanowiło zupełnie nową jakość w stosunku do czasów tczewskich.
Nowy budynek Szkoły był tak zaprojektowany, aby można było zlokalizować w nim gabinety naukowe, pracownie, warsztaty mechaniczne z kuźnią i ślusarnią. W głównym gmachu znalazły się gabinety fizyki, elektrotechniki, chemii, materiałoznawstwa, także pracownie dewiacji, nawigacji, radiotechniki, radiotelegrafii z krótkofalową stacją nadawczą. Uruchomiono stację meteorologiczną oraz pracownię dla robót linowych i żaglowych.
To dyrektor Adam Mohuczy stoi za tak doskonale wykształconą kadrą morską pierwszych roczników Państwowej Szkoły Morskiej w Gdyni, która później walczyła na frontach II wojny światowej. Podjął bowiem decyzję o obowiązkowej dla wszystkich kandydatów wstępnej, dziewięciomiesięcznej praktyki na statku szkolnym. Natomiast sama nauka na Wydziałach Nawigacyjnym i Mechanicznym trwała 4 lata. Nawigatorzy w tym czasie musieli odbyć dwudziestodwumiesięczną praktykę morską na statku szkolnym i statkach handlowych. Mechanicy w tym samym wymiarze odbywali praktyki na jednostkach handlowych oraz w warsztatach i zakładach mechanicznych.
Jako dyrektor Szkoły dostosował programy nauczania i zajęcia praktyczne do zmian wprowadzanych w żegludze. Uruchomił specjalistyczny Instytut Wydawniczy, w którym ukazywały się podręczniki, skrypty i prace naukowe poświęcone zagadnieniom niezbędnym dla przyszłych oficerów floty i pracowników gospodarki morskiej.
Niezwykle istotnym momentem dokumentującym zupełnie nowy etap w historii Państwowej Szkoły Morskiej było zastąpienie wysłużonego „Lwowa” nowym żaglowcem – fregatą „Dar Pomorza”. O zakup statku zadbał jeszcze dyrektor tczewskiej Szkoły Morskiej Antoni Garnuszewski. Natychmiast po zakupie, statek otrzymał nazwę „Pomorze”, a po przeholowaniu fregaty pod dowództwem Konstantego Maciejewicza z Saint Nazaire do duńskiej stoczni w Nakskov na remont i przebudowę, nazwę zmieniono na „Dar Pomorza” dla upamiętnienia znacznego wkładu finansowego pomorskiego społeczeństwa.
W 1930 roku – już w kadencji Adama Mohuczego - podniesiono banderę na nowym statku szkoleniowym – na fregacie „Dar Pomorza”, która w latach 1934-1935, odbyła podróż dookoła świata. Nowy żaglowiec Państwowej Szkoły Morskiej był pierwszym statkiem, który pod biało-czerwoną banderą opłynął świat. To był najsłynniejszy i najdłuższy rejs w historii „białej fregaty” – wydarzenie o wielkiej symbolicznej wymowie, dokumentujące morskie ambicje II Rzeczypospolitej.
Dyrektor Mohuczy kładł też nacisk na organizowanie kursów rybaków, maszynistów, jak również był inicjatorem powołania oraz prezesem Kolegium Międzynarodowych Wykładów Akademickich.
Odszedł z Państwowej Szkoły Morskiej w 1936 roku do Związku Armatorów Polskich, później pracował w „Żegludze Polskiej” i „Polbrycie”.
Sześć lat pracy Adama Mohuczego jako dyrektora Państwowej Szkoły Morskiej w Gdyni to czas rozkwitu Szkoły, która po latach obfitujących w trudne czasy wojny i odbudowy kraju, następnie zmiany związane z umiejscowieniem gospodarki morskiej w polityce kraju, ostatecznie stała się Uniwersytetem Morskim.
Jesteśmy kontynuatorami działań naszych poprzedników. Jednym z tych, którzy na stałe złotymi zgłoskami zapisali się w historii, jest bez wątpienia – Adam Mohuczy, którego dzisiaj pośmiertnie honorujemy awansem na stopień wiceadmirała.
Cześć Jego Pamięci!
